Tο Κάστρο της Πάτρας κτίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, τα κτίσματα της οποίας, αφού καταστράφηκαν από τον ισχυρό σεισμό του 551/552 μ.Χ., παρείχαν άφθονο οικοδομικό υλικό για την κατασκευή του.
Η ίδρυσή του στο β΄ μισό του 6ου αι. μ.Χ. δηλώνει αδιαμφισβήτητα άσκηση της κεντρικής εξουσίας στην περιοχή, η οποία πρέπει να συσχετιστεί με τη μέριμνα του βυζαντινού κράτους για την ενδυνάμωση της απομακρυσμένης Πελοποννήσου, λόγω της συνεχούς πειρατικής δραστηριότητας των Αράβων και της σλαβικής διείσδυσης και εγκατάστασης. Η οχύρωση αποτελείται από έναν ευρύ και επιμήκη εξωτερικό περίβολο με πύργους και προμαχώνες, τις τρεις πλευρές του οποίου περιέβαλε τάφρος. Η κύρια πύλη βρίσκεται στο μέσον της ανατολικής πλευράς του, ενώ στο βορειοανατολικό τμήμα, πάνω σε φυσικό ανάχωμα, υψώνεται το Εξαπύργιο, ο εσωτερικός περίβολος με έξι πύργους. Τα βόρεια τείχη ανήκουν στην παλαιότερη κατασκευαστική φάση του μνημείου, η οποία αναγνωρίζεται επίσης σε αρκετά σημεία των περιμετρικών τειχών και ορισμένων πύργων. Η τοιχοποιία τους χαρακτηρίζεται κυρίως από τη χρήση αρχαίου οικοδομικού υλικού, προερχόμενου προφανώς από την καταστροφή της αρχαίας ακρόπολης, συνηθισμένη πρακτική στις οχυρώσεις της πρωτοβυζαντινής περιόδου. Η αδιάλειπτη χρήση του Κάστρου από την ίδρυσή του μέχρι και τους νεώτερους χρόνους για την άμυνα της περιοχής, αλλά και ως διοικητικού κέντρου, είχε ως συνέπεια τις συνεχείς προσθήκες και επισκευές των τειχών, προκειμένου να προσαρμοστούν στις εξελίξεις της οχυρωτικής τεχνικής. Αυτές οι επεμβάσεις αποτελούν αδιάψευστες μαρτυρίες όλων των λαών που το κατέκτησαν. Το 1205 οι Φράγκοι ιππότες της Δ΄ Σταυροφορίας το καταλαμβάνουν και προχωρούν στη διαμόρφωση του εσωτερικού περιβόλου.
Στις αρχές του 15ου αιώνα τo Kάστρο παραχωρείται από τον Πάπα έναντι μισθώματος στους Ενετούς, βασικότερο έργο των οποίων αποτελεί ο κυκλικός προμαχώνας στο νοτιοδυτικό άκρο της οχύρωσης. Ο Δεσπότης του Μυστρά Κωνσταντίνος Παλαιολόγος καταλαμβάνει το 1430 το Κάστρο. Τότε ενισχύθηκε με πύργους το νότιο περιμετρικό τείχος και το Εξαπύργιο. Το 1460 το Κάστρο παραδίδεται στους Οθωμανούς, οι επεμβάσεις των οποίων διακρίνονται σε όλες σχεδόν τις απολήξεις των τειχών, ενώ στο νοτιοανατολικό άκρο του περιμετρικού τείχους ανεγείρεται ένας ισχυρός πολυγωνικός προμαχώνας. Το 1687 οι ενετικές δυνάμεις του Francesco Morosini κυριεύουν το Κάστρο, το 1715 όμως ανακαταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς. Απελευθερώνεται το 1828 από τον Γάλλο στρατηγό N. J. Maison και παραδίδεται στον ελληνικό στρατό. Από το 1975 περιήλθε στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού.
